Bol tokom porođaja je subjektivan i ne može se mjeriti jedinicama ili ‘polomljenim kostima’

U objavama podijeljenim na društvenim mrežama na hiljade puta tvrdi se da je “ljudsko tijelo u stanju da izdrži samo 45 jedinica bola”, ali da za vrijeme porođaja žena podnosi “57 jedinica” bola što je jednako “20 slomljenih kostiju iznenada”. Zapravo, iako je porođaj često povezan sa vrlo snažnim bolom, on se ne može mjeriti u “jedinicama”, objasnilo je nekoliko doktora za AFP, ističući da je bol subjektivan osećaj.

“Ljudsko tijelo je u stanju da izdrzi samo 45 jedinica bola, Ali u vrijeme radjanja zena podrzava do 57 jedinica bola, sto je ekvivalentno 20 slomljenih kostiju iznenada,”  navodi se u Fejsbuk objavi na srpskom. Samo ovaj post je podijeljen 4.100 puta od jula 2021, dok su se slične objave sa tom tvrdnjom povremeno pojavljivale na društvenim mrežama i ponovo dijeljene na stotine puta, kao na primjer ovde.

Ova ista tvrdnja, podeljena i na engleskom, francuskom, portugalskom, grčkom, bugarskom i nemačkom, kao i na nekoliko društvenih mreža, kruži internetom od najmanje 2010 i AFP ju je već provjeravao 2019, ali je nedavno ponovo postala viralna pa su je krajem juna 2022. proverili AFP-ovi timovi za digitalnu verifikaciju na španskom i francuskom.

AFP je o ovoj tvrdnji razgovarao sa nekoliko ginekologa-akušera, anesteziologa i sa babicom. Iako priznaju da je bol povezan sa porođajem jedan od najvećih koji postoje, oni ukazuju i da je to subjektivno, zavisi od više faktora i ne može se mjeriti u arbitrarnim jedinicama.

Skrinšot netačne Fejsbuk objave napravljen 29. juna 2022.

Bol je subjektivan

“Nerealno je pričati o ‘jedinicama bola’,” rekla je za španski servis AFP-a Dominik Truan (Dominique Truan), akušerka i ginekološkinja na Univerzitetu Čile. “Bol je previše subjektivan, previše ličan i previše kontekstualan”, ističe ona.

“Bol je izuzetno subjektivan. On zavisi od naše percepcije tijela, od naše sposobnosti da izdržimo. Psihološko stanje igra veliku ulogu – utiče na mnogo oblasti,” rekao je AFP-u 27. juna 2022. Filip Gofar (Philippe Goffard), zamjenik načelnika klinike za anesteziju i intenzivnu negu Univerzitetske bolnice Sent-Pjer u Briselu. 

On, međutim, ističe da “porođajni bol spada u kategoriju najintenzivnijih bolova.”  

Koncept “jedinica bola” ne dolazi ni iz medicine niti iz akušerstva, objasnio je Luis Migel Tores (Luis Miguel Torres), predsjednik Španskog multidisciplinarnog društva za bol. Taj termin “ne postoji u kliničkoj ili istraživačkoj oblasti”, “to je nečija izmišljotina koja nema osnovu, nema naučnu potporu”, objasnio je. 

Iako ne može biti mjeren jedinicama, porođajni bol “je bol koji se u medicini smatra ‘visokim’, nešto kao vrlo intenzivan bol od kamena u bubregu“, dodala je Dominik Truan. Kamen u bubregu ponekad se primjeti tek kad se pojavi nepodnošljiv bol.

Luis Migel Tores takođe upoređuje porođajni bol sa onim koji osjeća pacijent sa kamenom u bubregu ili žučnoj kesi, mada podsjeća da je porođajni bol “vrlo specifičan zbog karakteristika i dužine trajanja”. “To ne možete nikome objasniti. Teško ga je uporediti sa bilo kojom drugom vrstom bola”, dodao je on.

Šta neko osjeća tokom porođaja “zavisi i od pratnje i pripreme prije porođaja, posebno ako nema analgezije” odnosno nije bezbolno, rekao je AFP-u Mario Sebastiani, akušer u Italijanskoj bolnici u Buenos Ajresu. Analgezija je stanje u kome osoba ne osjeća bol. Postoji čitav set mjera za umanjenje bola tokom porođaja, kao što opisuje Društvo anesteziologa u akušerstvu. 

Skala od 1 do 10

Svi specijalisti koje je AFP intervjuisao potvrdili su da ne znaju na koje brojeve se odnose oni pomenuti u objavama na društvenim mrežama. To, međutim, ne znači da doktori ne ispituju bol pacijentkinja u vrijeme porođaja.

“Svrha procjene bola je da se izrazi u konkretnoj formi kako bismo bili u mogućnosti da primjenimo odgovarajuću terapiju. U zavisnosti od praga bola, koji može biti različit kod svake osobe, dajemo najbolje moguće lijekove,” objasnio je Filip Gofar. 

“Neke pacijentkinje se nose jako dobro sa porođajem bez lijekova i bez epidurala, dok je drugima potrebna medicinska pomoć od samog početka”, dodao je.

“Mi, posebno anesteziolozi, možemo da mjerimo bol tokom porođaja. Obično koristimo skalu od 1 do 10”, rekao je AFP-u 27. juna 2022. Pjer Bernar (Pierre Bernard), predsednik Kraljevskog koledža frankofonih ginekologa i akušera u Belgiji. 

Specijalisti koriste dvije jednostavne skale za procjenu bola, objašnjeno je u ovom članku u evropskom magazinu namenjenom svim disciplinama u vezi sa kičmom, ili u ovoj prezentaciji o proceni bola profesorke dr Zorice Jovanović sa Medicinskog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu. 

Vizuelna analogna skala i numerička skala su zasnovane na istom principu i sastoje se od pitanja pacijentu da izmjeri njegov ili njen bol na skali od 1 do 10 (ili ređe od 10 do 100), pri čemu je 10 maksimalni nivo bola. 

Kao što je i AFP objasnio ranije, zdravstveni radnici su počeli da koriste skalu od 10 poena koja je uključila opise i slike izraza lica da bi se pomoglo u procjeni bola, navodi se u radu koji je u Naučnom časopisu urgentne medicine objavila doktorka Urgentnog centra u Novom Sadu Božana Dragišić-Dokmanović sa saradnicima.  

“Samoprocjena bola je zlatni standard”, navodi se u ovom radu i objašnjava da instrumenti za mjerenje bola mogu biti jednodimenzionalni kao što su verbalni (nema bola, slab bol, umjeren bol i jak bol), numerički od 1 do 10 ili onaj sa izrazima lica koji se često koristi u pedijatriji, ali postoje i multidimenzionalni instrumenti za mjerenje bola. 

Skrinšot iz rada “Od bola do leka” Božane Dragišić-Dokmanović i saradnika, napravljen 29. juna 2022.

Istraživači sa kanadskog MekGil univerziteta su 1971. razvili MekGil upitnik za bol (McGill Pain Questionnaire). Ovaj upitnik, koji uključuje nekih dvadeset pitanja sa preciznim rečima koje treba obeležiti u skladu sa bolom koji pacijent oseća, omogućio je Ronaldu Melzaku, jednom od autora, da 1984. napravi skalu za poređenje različitih vrsta bola, uključujući i bol tokom porođaja.

Ipak, još uvek je vrlo teško uporediti različite vrste bola, posebno one povezane sa porođajem.

Porođajni bol nije uporediv sa patološkim

Tatjana Gašparević, babica i deo stručnog tima Centra za trudnice Bebologija, rekla je u telefonskom razgovoru za AFP Činjenice 30. juna 2022. da je porođajni bol “toliko individualan da jedna žena može imati različito iskustvo sa različitim porođajima”.

“Porođaj u 90 odsto slučajeva boli, ali svaka žena ima svoj neki opis koliko je taj bol intenzivan. Ne može se porediti koga više boli,” rekla je ona.

Osim toga, sam bol je individualno iskustvo i ne možemo porediti porođajni bol koji ima neku svrhu, normalna je reakcija tela i ne traje konstantno, sa patološkim bolom, na primer napadom žuči, koji jako boli i ne prestaje, a osoba zna da nešto nije u redu i da je bolesna, objasnila je Gašparević.

“Osim nategnutog poređenja sa slomljenim kostima, ostaje činjenica da je bol povezan sa porođajem jedan od najvažnijih koji postoje i da je uloga i dužnost profesionalaca za perinatalnu brigu – ginekologa i babica – uz saradnju sa anesteziolozima, da ponude i učine dostupnim neophodna sredstva da se (porodilja) nosi sa tim bolom, što očigledno uključuje i epidural”, rekao je Pjer Bernar.

Gašparević se slaže: “Ja sam uvek za epidural kada ima uslova za to i ako žena želi”, ali je takođe “jako važno da je žena pripremljena i zna šta da očekuje, da se edukuje, ali na pravim mestima a ne iz objava i komentara na Fejsbuku”.