Albanija i običaji: Đurđevdan u Gori kao ritual koji označava buđenje proljeća – u fotografijama
Đurđevdan, najznačajniji praznik Goranaca, označava dolazak proljeća. Ove godine obeležen je nizom sabora na teritoriji Gore – najjužnijeg dijela Kosova i Metohije, kao i u okrugu Kukeš u Albaniji. Goranci su etnička zajednica slovenskog porijekla islamske vjeroispovesti koja naseljava Goru. Usled ekonomske, ali i političke situacije tokom druge polovine 20. vijeka, značajan deo stanovništva napustio je ovaj region. U selima koja nisu pusta, ostali su mahom stari. Koliko je proslava Đurđevdana ovde važna pokazuje i to što veliki broj ljudi iz dijaspore tada dolazi u posjetu rodnom kraju. Iako ime ukazuje na hrišćansko porijeklo, Đurđevdan ili Đjuren kako ga Goranci nazivaju, ima drevno pagansko porijeklo povodom smjene godišnjih doba i tradicionalne rituale, poput žrtvovanja jagnjadi i „čišćenja“ od zlih sila izvorskom vodom.
Devojka sa bokalom vode zahvaćene iz planinske rijeke i svježe ubranim grančicama.U bokal se osim grančica ubaciju i obluci iz rijeke. Vjeruje se da svježa planinska voda posjeduje čudotvornu moć koja osnažuje i štiti od zlih sila.Lokalne žene pjevaju uz zvuke daira dok djevojke igraju kolo.Djevojke u goranskoj narodnoj nošnji igraju kolo tokom sabora na proplanku u blizini sela Brod.Đurđevdanski sabori koji u Gori traju nedjelju dana, seleći se iz mjesta u mjesto, manifestacije su koje pored očuvanja tradicije imaju i zabavni, vašarski karakter.Goranci iz dijaspore čine glavninu posjetilaca đurđevdanskih sabora koji počinju 6. maja centralnim i najvećim okupljanjem na proplanku Vlaška kraj Vraništa, gdje se svake godine uz zvuke zurli u tupana okuplja hiljade ljudi. a završavaju se nedjelju dana kasnije u Restelici.Sabor otpočinje nakon što žene, od kojih su neke odjevene u goransku narodnu nošnju zaigraju kolo. Dolaze ljudi svih generacija, ali najviše je mladih, u nadi da će upoznati buduće supružnike.Tokom poslednjih decenija goranska nošnja na Kosovu je doživjela transformaciju, pa tako njeni elementi danas znatno odstupaju od tradicionalnih. Ima i regionalnih varijacija.Vjerene žene koje igraju odjevene u narodnu nošnju udaće se tokom ljetnjih mjeseci.Borija, tradicionalni duvački instrument načinjen od mlade kore drveta, pravi se nekoliko dana uoči Đurđevdana.Slično kao i na Kosovu i Metohiji, u goranskim selima na teritoriji Albanije žene i djevojke odjevene u narodnu nošnju dan uoči praznika idu da uberu cvjetne grančice, takozvane „belice”.Obeležavanje Đurđevdana u albanskom delu Gore počinje konjskim trkama u selu Šištavec na kojima učestvuju i predstavnici okolnih goranskih sela.Ove godine pobjednik je bio Saba Rama iz Šištaveca.Pored novčane nagrade od 500 evra, pobjednik dobija i ovna.Posle proglašenja pobjednika, na seoskom trgu počinje veselje u zvuke tupana i zurli.Za razliku od kosovske Gore, obeležavanje Đurđevdana među albanskim Gorancima prati obilato konzumiranje alkohola.Uz veliki broj okupljenih mještana, ali i stanovnika okolnih albanskih i goranskih sela, slavlje nastavljaju ostali učesnici trke.U popodnevnim časovima počinje centralni deo obeležavanja praznika u Šištavecu, najvećem selu u albanskom dijelu Gore, kada djevojke i žene u goranskoj narodnoj nošnji počnu da igraju kolo.Zahvaljujući višedecenijskoj izolaciji goranske zajednice u Albaniji, u Šištavecu se očuvala izvorna narodna nošnja, kao i drugi običaji koji se se u međuvremenu izbljedili u drugim dijelovima Gore.Slavlje, u kojem glavnu ulogu imaju žene i djevojke odjevene u narodnu nošnju, traje do duboko u noć
